Erik Odijk (2019)
1.
Puur vanuit de behoefte aan zingeving en een sublieme esthetiek heeft mijn verhaal zich ontwikkeld tot een positionering en betoog in de context van het sublieme. Het verhaal is dieper, wezenlijker en uitdagender geworden.
De dynamiek van het Sublieme kan veelbetekenend zijn in onze tijd van onzekerheid en kwetsbaarheid, van singulariteit en angst om onze identiteiten. De nog steeds uitzichtloze ‘condition humaine’ als mondiale ‘downer’ knaagt intussen aan ons geweten.
Er wordt een bijna onmogelijk beroep gedaan op ons relativeringsvermogen.
Die relativering is misschien juist nu de grootste uitdaging voor de mens en de cultuur…
‘The Sublime’.
Overgave en reflectie zijn hierin contextvormend.
Dit wordt ervaren in het aangaan van de confrontatie met zaken die ons begrip en kennis te boven gaan, resulterend in de inzichten in de betekenisgeving van die sublieme ervaring.
We herkennen het opzoeken van grenzen als een ultieme pijnbestrijding.
Het sublieme is een medium voor ‘innerlijke emigratie’.
We zien de sublieme ervaring als beproeving, voortkomend uit de ontmoeting: ‘De schok ervaren en overgeven aan hartstocht’.
TAotS (The Academy of the Sublime) als kleine Utopie.
De visie van TAotS is meta- modernistisch. Het metamodernisme is een beweging in reactie op het cynisme en defaitistische nihilisme van de postmoderne tijd. Ze is uiting van de behoefte aan zingeving; wil ruimte voor het affect… Er is de nadruk op de terugkeer van het grote verhaal en van diepe beroeringen. Er is het streven naar een constructief engagement, met de natuur en met een waarachtige ecologie. In de gedaantes van neoromantiek en neonihilisme kan je dit herkennen… Er is een behoefte aan oprechtheid en (spirituele) zingeving ontstaan, middels een herstel van de voortreffelijkheid van de menselijke geest. Het Sublieme zal deze voortreffelijkheid helpen onthullen door de ‘ervaring die indruk maakt en verheft’. Deze onthulling dient een aanvulling op de Apollinische visionaire droom te zijn; een nieuwe tijd.
2.
Medium.
TAotS wil de betekenis en de relevantie van een kunstwerk en van de tentoonstelling kritisch bezien en herintroduceren.
Het zoeken naar meer waarachtige schijnrealiteiten zal het doel moeten zijn.
De visionaire droom vervlechten met de muzikale roes tot een werkelijke tragedie…
De ideeën van de Rede vullen de ervaring van het mateloze en de chaos aan.
En in de bedoeling om het Sublieme zintuiglijk uit te beelden is het gebrekkige (the human flaw) en onrechtstreekse, de onvolkomen uitbeelding van ‘dat’ wat zich aan onze blik onttrekt, de sublieme ervaring die in ons wordt opgewekt.
Omdat dat wat ik laat zien
je gewoon kunt zien
het kijken is dan iets om het over te hebben
de beelden spreken voor zich
het is wat het is,
ding op zichzelf
de taal daarentegen spreekt zich uit,
onderzoekt, verbeeldt.
aandachtige observatie is wat taal en beeld verbindt.
… maar de onrust mag best ‘aandrijvend’ zijn, de waarneming beïnvloeden…
in het toch benoemen van de ervaring van haar esthetiek.
opdat het niet zomaar mooi is.
(Dat is wat mijn boek TAotS laat zien)
In de voorstelling zie ik alleen nog maar de huid van de dingen.
Via de huid vermengt zich alles tot een vloeibare beweging.
Door de huid wordt alles naar buiten geduwd.
De kwetsbare beweging en de beweging die kwetst, hard onder het zachte…
Ik begrijp dat ik zachtheid zoek
Het zoeken en verlangen naar het zachte is universeel,
en actueler dan ooit…
Wat is dan haar betekenis? … is dat nu mijn ‘Ding an sich’ in mijn gemaakte voorstellingen? Autofictie of hyporealiteit?
Is het het moment in mijn leven ‘om afscheid te nemen van de eenzaamheid’ en om de eenzamen deelgenoot te maken?
Ik neem afscheid van de nostalgie, de blindmakende melancholische ervaring van het verleden, de geschiedenis.
De wil creëert de uitgangspunten, de contouren…
3.
Bezien als object van verlangen gaat het in mijn verhaal over de verschuivingen in het werk en in de inhoud. Over verandering, meestal geprojecteerd via het gevoel, dat een opgave wordt. Door de opgave ontstaat nieuw gevoel en overtuiging, na catharsis en crisis, vanuit de radeloosheid en de ‘escape’.
“conserveren
hunkeren naar intimiteit
muze
vereniging
de synthese
(in) het verschiet”
Ik laat nu de fysieke mens toe in het beeld. Vooralsnog heeft dat betrekking op de films. Er is een directere en spannender gevoelsbetrokkenheid mogelijk in het medium film/video. Voorts is de documentaire benadering van verhaal en entourage/plek de methode om het object van verlangen te zoeken en te doorgronden. Er ligt een diepere psychologische noodzakelijkheid aan ten grondslag. Deze benadering gebruik ik ook in mijn performatieve fotografie, waarin vooral het eigen lichaam en zijn uitdrukking object zijn. Het ontstaan van een spanningsveld van ontluisterende inzichten en traumatiserende ervaringen, in een zoekproces, vindt plaats in het domein van het Sublieme, waardoor ik terecht kom in nieuwe dromen…
Hierdoor is er meer bewegingsvrijheid in de onderwerpen en onderliggende concepten mogelijk dan in de representatieve picturale benadering van het landschap in mijn tekeningen. Het onderwerp is verplaatst. Het performatieve element krijgt in het medium film meer structuur en betekenis. Langzame cinema stuurt richting een ‘meditatief kijken’… ik onthaast, stuur geconcentreerde aandacht, net zoals de bedoeling is van mijn tekenwerk; je moet kunnen opgaan in de materie.
In dat tekenen kies ik nieuwe onderwerpen: ontwerp- en teksttekeningen voor tuinen en landart, nachtvlinders voor grote tekeningen op het atelier en in situ. Een intensiteit overbrengen staat hierin bij mij voorop!
De intensiteit van de sublieme ervaring beperkt zich niet alleen meer tot de ervaring in een woeste wildernis.
Het zijn de structuren en texturen in het tekenwerk, in de details… in het maken als Intens iets.
De intensiteit van -de taal -de observatie in beeld en taal -van gefotografeerde landschappen en natuurkunstwerken in de open(bare) ruimte.
Zo werk ik nu letterlijk in het landschap met de ‘real stuff’, van ontwerp tot uitvoering,
...Ik zoek betekenissen in het maken van een tuin, creëer een plek in een landschap vanuit een ‘betekenismythologie’.
terwijl de tekening sculptuur wordt.
TAotS is nu een platform van een tijdelijke coöperatie om de context van het ‘onnoembare’ te beschrijven, via de verbeeldingskracht die taal biedt en de visueel verbeelde voorstelling.